Clouds gather..
Schools open.
It has to be 14th June every year for the last 50 years.
Fourteenth of June is one constant date of my childhood. Schools would usually open after 45 days of summer vacation. But summer vacation is a colonial term- the phirangis who could not tolerate the scorching heat of the Gangetic plane, would vacate their offices in Calcutta and Delhi and move to the summer capitals Shimla and darjeeling or Ooty, kodaicanal. For us it is the ଧାନକଟା ଛୁଟି – the vacation for the harvest.
After a gap of 45 days of holidays, we would again be searching out that forgotten slip of routine for daily schedules of classes . As the rains would come down, we would walk half drenched in to our classes carrying our satchels of books on our shoulder.( No school bags and no school buses for us in those days.) Our faces grained with the happiness of meeting old friends after a long gap of one and a half month again.
Preparations for yet another year that would run relentlessly from this day to one more annual examination. Prayers for one more year of success, bounty and prosperity would start innocuously on this day.
So also the parched land around us would be waiting anxiously to get soaked with the first drops of rain from the sky. There would be the happy smell of the baked earth soaked with early rains every where. Preparations for yet another year of bountiful of crops, prosperity and happiness would start on this day. 14th June starts with the grand expectations of yet another year of bounty that may or mayn’t end with a rich harvest for the harvest festival of the year- ମାଣବସା ଗୁରୁବାର in the month of Margasirsa.
“14th June starts with the grand expectations of yet another year of bounties from the womb of Mother Earth that would feed its hungry millions.
It ends in another festival unique to odisha- ମାଣବସା ଗୁରୁବାର in the month of margashirsh.”
…
Just like a small girl child, some day gets ready for a bountiful life of a full family and prosperity in the future, Mother Earth is considered to be getting ready for one long year of productivity and nourishment starting on this day. This is the essence of Raja samkranthi.
And the rural folks of the coastal Odisha will celebrate this day along with the Brilliant hues of ଅଳତା, ପାନ, the Creaking sounds of swings, shrill notes of kid girls giggling all around and singing folk songs in their high pitched happy notes. In those days that used to be the last day of freedom for a kid girl of the rural odisha before she is sent to take her plunge into a whole life of promises to be kept and disciplines to be followed.
14 June is the day Mother Earth comes of age. Every year.
You can’t beat our agrarian folks when it comes to celebrating this festival of the Mother Earth.
Our Folk songs- samples of happiness.
Happy Raja Sankranti.
ରଜ ଗୀତ
ବନସ୍ତେ ଡାକିଲା ଗଜ,
ବରଷକେ ଥରେ ଆସିଛି ରଜ ଲୋ,
ଘେନି ନୂଆ ସଜବାଜ ।
* * *
ରାଶିରୁ ଛାଡ଼ିଲା ଚୋପା,
ଗୋଡ଼ରେ ନାଇଛୁ ସରୁ ଅଳତା ଲୋ,
ମଥାରେ ସିନ୍ଦୂର ଟୋପା ।
* * *
ଉଡ଼ିଲା ଶୁଆ ନାହାକା,
ଦୋଳିଟା କାହିଁକି ଲାଗୁଛି ଏକା ଲୋ,
କାହା ବିନା ଏକା ଏକା ।
* * *
ପାଚିଲା ଭଇଁଚ କୋଳି,
ବେକରେ ନାଇଚି ଗଜରା ମାଳି ଲୋ,
ଝୁଲାଅ ରଜର ଦୋଳି ।
* * *
ପଣସ ପାଚିଲା ବନେ,
ବନ ପୋଡ଼ିଗଲେ ଦୁନିଆ ଜାଣେ ଲୋ,
ମନକଥା କିଏ ଜାଣେ ।
* * *
ଶଙ୍ଖ ମଲମଲ ଗିନା,
ଦରଦ ଜାଣେଲୋ ଦରଦୀ ସିନା ଲୋ,
ବଣିଆ ଚିହ୍ନେଟି ସୁନା ।
* * *
ନିମ୍ବର ବୁକେ ଚନ୍ଦନ,
ଦେବତା ଗଢ୍.ଇଲା ନାରୀ ଜୀବନ ଲୋ,
ଦେଲା ତହିଁ ଯଉବନ ।
* * *
ଢମଣା ଛାଡ଼ିଲା କାତି,
ପୁରୁଷ ସିନାଲୋ ଭ୍ରମର ଜାତି ଲୋ,
ନୂଆ ଖୋଜୁଥାନ୍ତି ନିତି ।
* * *
ଚାନ୍ଦରେ କଳଙ୍କ ଚିହ୍ନ,
ନବ ଯଉବନି କିଆଁ ଗୁମାନ ଲୋ,
ଆସିଲେଣି ଜୀବ ଧନ ।
* * *
ପୋଖରୀ ତୁଠ ପଥର,
ତତେ ଦେଖିଥିଲି ବାଲି ବନ୍ଧରେ ଲୋ,
ଆଖି ଥିଲା ଏଣେ ତୋର ।
* * *
ସାହାଡ଼ା ଗଛର ଛାଇ,
ସେଦିନ କଥାକି ତୋ ମନେ ନାଇଁ ଲୋ,
ଏତେ ଆନମନା କାହିଁପାଇଁ ।
* * *
ଖୋସାରେ ଖୋସିଲି ଫୁଲ,
କେତେ ଦେଖାଉଛୁ ନୁଖୁରା ଗେଲରେ,
ଭାଙ୍ଗି ଦେବି ତୋର ଗାଲ ।
* * *
ନଈର ଶୁଖିଲା ବାଲି,
କେତେ ଫୁଲି ହେଉ ପୁଚୁକିଗାଲି ଲୋ,
ଦେଖାଉଛୁ କେତେ ବେଲି ।
* * *
ବାଜିଲା ତେଲିଙ୍ଗି ବାଜା,
ରସିକ ଯେ ଜାଣେ ସ୍ନେହର ମଜା ରେ,
ସେ ସିନା ମୋ ମନ ରଜା ।
* * *
ଲୁଚିଗଲା ମେଘେ ଚାନ୍ଦ,
ଦୋଳି କଟକଟ କରେ ଶବଦ ଲୋ,
ବହନ୍ତେ ପବନ ମନ୍ଦ ।
* * *
ଦୋଳି ହୁଏ ରଟରଟ,
ମୋ ଭାଇ ମୁଣ୍ଡରେ ସୁନା ମୁକୁଟ ଲୋ,
ଦିଶୁଥାଏ ଝଟଝଟ ।
* * *
ପରବତେ ଜଳେ ନିଆଁ,
ପହଞ୍ଚାଇ ଦୋଳି ତେଣେ ନ ଚାହାଁ ଲୋ,
ପୁଣି ହେବ ବାଆଁ ଡାଁ ।
* * *
ଛତରା ବଜାର ହାଟ,
ଛକି ବସିଥିବ ଚଗଲା କାହ୍ନୁଲୋ,
ଛନ୍ଦରେ ମାଗିବ ଘାଟ ।
* * *
ଥୋଡ଼ ମଞ୍ଜା କଲି ରାଇ,
କଣ ନ କଲେ କଳା କହ୍ନାଇ ଲୋ,
ମୁହଁକୁ ଯା ନ ଅନାଇ ।
* * *
କରମଙ୍ଗା କଲି ରାଇ,
ମଥୁରାକୁ ଗଲେ କଳା କହ୍ନାଇ ଲୋ,
କଣ୍ଟ ଦେଇ ଗଲେ କାହିଁ ।
* * *
ସାଉଁଟିଲି ବିଲ ଘଷି,
କିମ୍ପାଇଁ ରାଧିକା ବସିଲା ରୁଷି ଲୋ,
ଫୁଲ ଶେଜ ହେଲା ବାସି ।
* * *
କଟକଟ ହୁଏ ଦୋଳି,
ଭାଉଜଙ୍କ ମନ ଯାଇଛି ଜଳି ଲୋ,
ଭାଇ ବିଦେଷୁ ନଆଇଲେ ବୋଲି ।
* * *
ଗରଜେ କଳା ବଉଦ,
ମୋତେ ତ ବରଷ ହେଲା ଚଉଦ ଲୋ,
ଗଲାଣି ପିଲା ସୁଆଦ ।
* * *
ବଇଁଶୀ ବାଜିଲା କୁଞ୍ଜେ,
ବଡ଼କଥା ବଡ଼ ଲୋକଙ୍କୁ ସାଜେ ଲୋ,
ଛୋଟ କଲେ ଛାଟ ବାଜେ ।
* * *
ଲାଞ୍ଜ ଟେକିଗଲା ବାଘ,
ନଇଁ ଚାଲୁଥିବ ବଡ଼ଙ୍କ ଆଗେ ଲୋ,
ଲାଗିବ ନାହିଁଟି ଦାଗ ।
* * *
ଛତୁ ଫୁଟେ ବରଷାରେ,
ଛତରାଟା କେତେ ଛଇ ଦେଖାଉ ରେ,
ଅଛି କି ତୋ ଭରଷାରେ ।
* * *
କରଡ଼ି ଖସିଲା ଆମ୍ବ,
ପର କାହୁଁ ଘର ପରାଣୀ ହେବେ ରେ,
ମନ ଜାଣି ଖଞ୍ଜି ଦେବ ।
* * *
ବିରାଡ଼ି ଛିଙ୍କିଲା ବଣେ,
ଆଗରେ ଯାଉଛି ନାଗର ଜଣେ ଲୋ,
ମୁଣ୍ଡି ଝାଡୁ ଖାଲି ପଣେ ।
* * *
ଅଦିନେ ପଣସ ସିଠା,
ବଚନରେ ଯାର ନଥଏ ମିଠା ଲୋ,
ସେଟା ବାଡ଼ ପକା କଣ୍ଟା ।
* * *
ପାହାନ୍ତି ରାବିଲେ ପେଚା,
ଯିଏ ହୋଇଥିବ ସିଂହର ବଚା ଲୋ,
ନ ଦେବ ପଛଘୁଞ୍ଚା ।
* * *
ମଇଁଷି ଶିଙ୍ଗରେ ଖସା,
ମଉସା ପୁଅଟା ଏଡ଼େ ସହସା ଲୋ,
ମତେ କଲା ଲୋକହସା ।
* * *
ଜାରା ମାରିଦେଲା ବାଣ,
ଯାହାଠାରେ ଯାର ମିଶିଛି ମନ ଲୋ,
ସେହି ଜାଣେ ତାର ଗୁଣ ।
* * *
କାଟି ଗଲି କଳାଦୁବ,
ଝିଅ ଜନମରେ ଏତିକି ଲାଭ ଲୋ,
ବନ୍ଧୁ ଘର ଅରଜିବ ।
* * *
କାଳୀଗାଇ ଦୁଧ କ୍ଷୀରି,
ନୂଆ ପୀରତିରେ ମଉଜ ଭାରି ଗୋ,
ପୁରୁଣାଟି ନିମ୍ବ ପରି ।
* * *
ଆମ୍ବ ପତ୍ର ଗହଳିଆ,
ପ୍ରୀତି ପଙ୍କେ ତୁହି ହେବୁ ଗୋଳିଆଲୋ,
ତୋଫା ହେବଟି ଧୁଳିଆ ।
* * *
ଥିରି ଥିରି ଚାଲେ ହାତୀ,
ଥୟ ନ ହେଉଛି କିମ୍ପା ଏ ଛାତି ଲୋ,
ଥକା ଦୋଳି ହେଲା ରାତି ।
* * *
ଆଖୁ ବାଡିତଳେ ଜହ୍ନ,
ଏବାଟେ ଯାଇଛି ମଧୁସୁଦନ ଲୋ,
ପଡିଛି କଠୋଉ ଚିହ୍ନ ।
and many more..
Dr Ramakanta's Ideas 